In Honor of Unger Tatul Sonents-Papazian

Ի պատիւ Ընկեր Թաթուլ Սոնենց- Փափազեանին

Ընկեր Թաթուլ Սոնենց- Փափազեան՝ շուրջ երեսուն տարի Հայ Օգնութեան Միութեան Հրատարակութեան բաժանմունքը տնօրինելէ ետք, հանգստեան կոչուեցաւ յունուար 2024ին։
Մեծ է վաստակը ընկեր Թաթուլին հայութեան հաւաքական կեանքին եւ մասնաւորաբար Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան եւ Հայ Օգնութեան Միութեան հասարակական, կազմակերպական եւ միութենական կեանքերուն մէջ։
Ան ծնած է Գահիրէ, Եգիպտոս։ Համալսարանական իր ուսումը աւարտելէ ետք, ընկեր Թաթուլ աշխատակցած է տարբեր օրաթերթերու, շաբաթաթերթերու եւ ամսաթերթերու, ձեւաւորելով անոնց կողքերը։ 1951էն 1957 գործած է Ամերիկեան Տեղեկատուութեան Գործակալութեան մէջ՝ իբրեւ հրատարակչական բաժնի վարիչ- գծագրիչ։ Տեղին է յիշատակել ընկերոջ գծանկարիչի տաղանդը՝ ստեղծագործելով որմազդներ եւ նշանապատկերներ տարբեր միութիւններու եւ կազմակերպութիւններու համար:

Ընկեր Թաթուլ Սոնենց- Փափազեան 1957ին փոխադրուած է Միացեալ Նահանգներ։ 1961էն 1972 վարած է University Press of Cambridgeի վարիչ տնօրէնի պաշտօնը։ 1972էն 1978 ունեցած է իր անձնական հրատարակչական ընկերութիւնը՝ գործակցութեամբ Հարվըրտ համալսարանի հրատարակչական գրասենեակի մասնագիտական հրատարակութիւններու բաժանմունքին։ 1978էն սկսեալ գործած է իբրեւ ազատ մասնագէտ՝ հրատարակչական, խմբագրական եւ տպագրական մարզերու մէջ։

Ընկեր Թաթուլ ունի նաեւ թարգմանական բեղուն աշխատանք։ Ան Անգլերէնի թարգմանած է բազմաթիւ բանաստեղծութիւններ եւ յօդուածներ, ինչպէս օրինակ՝ Անդրանիկ Ծառուկեանի «Թուղթ Առ Երեւան»ը՝ գործակցաբար Ռուբէն Ճանպազեանի եւ Դանիէլ Վարուժանի «Հացին Երգը»՝ գործակցաբար Վիգէն Թիւֆէնքճեանի: Պէտք չէ մոռնալ ընկերոջ մեծ ներդրումը՝ Համազգայինի թատերական կեանքին, որուն իր մասնակցութիւնը բերած է երկար տարիներ։

Ընկեր Թաթուլը արժանացած է զանազան պատուագրերու, մրցանակներու եւ շքանշաններու, ինչպէս՝ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան Մեսրոպ Մաշտոց շքանշանին, Ա.Մ.Ն. Արեւելեան շրջանի Հայ Դատի յանձնախումբի «Վահան Քարտաշեան» շքանշանին եւ Հայ Օգնութեան Միութեան Արեւելեան Ամերիկայի Շրջանային վարչութեան «Է․ Ակնունի» մրցանակին։

Ընկեր Թաթուլ մեծ պատասխանատուութեամբ վարած է ՀՅԴ եւ Հայաստանի առաջին հանրապետութեան արխիւներու պատասխանատուի պաշտօնը՝ անձնուիրաբար եւ հաւատարմօրէն կատարելով իրեն տրուած բոլոր պարտականութիւնները։ Զուգահեռաբար այս պաշտօնին, ընկեր Թաթուլ նաեւ վարած է «Արմինիըն Ռիվիու»-ի խմբագիրի պաշտօնը։

Ինչ կը վերաբերի Հայ Օգնութեան Միութեան, ապա ընկեր Թաթուլ շուրջ երեսուն տարի անընդմէջօրէն կատարած է միութեան հրատարակութիւններու բաժանմունքի տնօրինումը, յատուկ ուշադրութեան առարկայ դարձնելով ՀՕՄի «Հայ Սիրտ» պարբերականը: Ան նաեւ վարած է միութեան կեդրոնական գրասենեակի վարիչ տնօրէնի պաշտօնը:

Ընկեր Թաթուլ կը հանդիսանայ մէկ անձնուէր գործիչը այն սերունդին, որ գործեց խոր գիտակցութեամբ՝ իր գիտելիքը եւ փորձառութիւնը ի սպաս դնելով Հայ Դատին եւ առհասարակ հայ հասարակական եւ միութենական կեանքերուն, իբրեւ ղեկավար, խմբագիր, հրատարակութիւններու վարիչ, թարգմանիչ եւ մտաւորական։

Հայ Օգնութեան Միութիւնը երախտապարտութեան եւ երախտագիտութեան զգացումներով պիտի յիշէ ընկեր Թաթուլ Սոնենց- Փափազեանի վաստակը՝ երկար եւ առողջ կեանք մաղթելով սիրելի ընկերոջ։

In Honor of Unger Tatul Sonents-Papazian
The Archives and Publications Director of the Armenian Relief Society (ARS), Unger Tatul Sonents-Papazian, retired in January 2024 after three decades of dedicated service.
Unger Tatul has made significant contributions to the Armenian community, culture, and art, particularly through his involvement with the Armenian Revolutionary Federation (ARF) and the Armenian Relief Society (ARS).
Born in Cairo, Egypt, Unger Tatul pursued a university degree before starting a career as a graphic designer for various newspapers. In 1951, he joined the US Foreign Service, serving as the art and publications director for the US Information Agency. After six years, in 1957, he moved to the United States and became the executive director at the University Press of Cambridge. From 1972 to 1978, he collaborated with the Harvard University Publications Office to establish his publishing company. Following this venture, he worked as a freelancer in publishing, editing, and printing. It is worth mentioning that Unger Tatul utilized his excellent painting and graphic design skills and contributed to creating posters and logos for many Armenian organizations.
Unger Tatul is passionate about translation, and his work shows his dedication. He has translated numerous books, poems, and articles. His most recent project is the English translation of Antranig Dzarougian’s “Letter to Yerevan,” which he completed in collaboration with Roupen Janbazian. He also translated Daniel Varouzhan’s “Song of the Bread,” edited by Viken Tufenkjian. In addition to his translation work, he has made significant contributions to the activities of the Hamazkayin Theatre over many years.
His outstanding contributions have been recognized with several prestigious awards, including the Mesrob Mashtots Medal from the Cilicia Catholicos, The Armenian National Committee of America (ANCA) Eastern Region Vahan Cardashian Award, and the E. Agnouni Award from the ARS Eastern Region.
Unger Tatul was the former director of the ARF and the first Republic of Armenia archives and the editor of the Armenian Review newspaper. His involvement with the ARS started 30 years ago, during which time he held several key positions, including executive director of the Central office and director of archives and publications. For many years, he served as the driving force and editor of the ARS “Hai Sird” periodical. His unwavering dedication, knowledge, and experience have been invaluable to the organization and the Armenian community.
Upon his retirement, the ARS extends its heartfelt gratitude to Unger Tatul for his exceptional service and contributions. We wish him a long, healthy, and fulfilling life, recognizing him as a dedicated Armenian who has selflessly served the nation and its causes.